ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΝΑΥΑΓΙΟ
Σε όποια χώρα πας, είτε της ανατολικής είτε της δυτικής Μεσογείου, θα 6ρεις παντού σημάδια των αρχαίων Ελλήνων, που ξεπερνώντας τις αποστάσεις και τους φόβους τους, διαβάζοντας τα άστρα, ανακάλυψαν νέους κόσμους, νέες πατρί-δες της τότε εποχής και άφησαν ανεξίτηλη κληρονομιά τον ελληνικό πολιτισμό, σ’ όλη την ανθρωπότητα.
Το νησί της Αφροδίτης ήταν ανάμεσα στους τόπους που από πολύ νωρίς επισκέφθηκαν, αγάπησαν και κατοίκησαν οι Έλληνες. Αχαιών Ακτή ονομάστηκαν τα βόρεια παράλια της Κύπρου, όπου ο Κηφέας και ο Πράξανδρος, και άλλοι Αχαιοί συμπατριώτες τους, ίδρυσαν την Κερύνεια και τη Λάπηθο και άλλους οικισμούς στη βόρεια Κύπρο.
Τα χρόνια κυλούσαν, και οι κάτοικοι της Αχαιών Ακτής, με τον ιδρώτα και το αίμα τους, έκτιζαν τα χωριά, τις πόλεις και την ιστορία τους, αντιμετωπίζοντας τις τραμουντάνες, βοηθώντας το Διγενή στα αλώνια να νικήσει το Χάροντα, συντροφεύοντας τη Ρήγαινα στα κάστρα της, απολαμβάνοντας τα επιτεύγματα και τα προϊόντα του μόχθου τους, ανάμεσα στις μυρωδιές των λεμονόδεντρων και των χαρουπιών. Καράβια πηγαινοέρχονταν στη θάλασσα της Κερύνειας, κουβαλώντας πραμάτειες κάθε είδους. Πολλές φορές η θάλασσα έφερνε και καταχτητές, κανένας όμως δεν στέριωνε, όσο καιρό και αν έμενε. Οι Κερυνειώτες, όπως και όλοι οι άλλοι Κύπριοι, με την πίστη στο Θεό και τη δύναμη της θέλησης τους, ξανακέρδιζαν την ελευθερία τους, έστω και μετά από αιώνες σκλαβιάς.
Ένα καράβι εμπορικό, μόλις 15 μέτρων, κατασκευής του 389 Π_Χ_» επισκεπτόταν τακτικά το λιμάνι της Κερύνειας, μια και ήταν μέσα στη ρότα του, από τα νησιά του Αιγαίου μέχρι τα παράλια της Συρίας και της Παλαιστίνης. Γύρω στο 288 π.Χ., το καράβι, μεταφέροντας 29 μυλόπετρες και 380 αμφορείς με φορτίο 10.000 αμύγδαλα και άλλα προϊόντα, με πλή-ρωμα τεσσάρων ατόμων, σάλπαρε από το λιμάνι της Κερύνειας για τον επόμενο προορισμό του. Κατά κακή του τύχη όμως, η θάλασσα τελικά το νίκησε και το βούλιαξε, τρία μόλις μίλια έξω από το λιμάνι. Η κερυνειώτικη θάλασσα το κράτησε σφιχτά στην αγκαλιά της για περισσότερο από δυο χιλιάδες χρόνια, μέχρι το 1965 που ο συμπατριώτης μας μ. Ανδρέας Καριόλου το ανακάλυψε απέναντι από την ακτή της Χρυσοκάβας. Τρία χρόνια δούλευαν 54 αρχαιολόγοι, δύτες και άλλοι επιστήμονες, για να το ανελκύσουν, να το επανασυναρμολογήσουν και να το τοποθετήσουν τελικά στο Κάστρο της Κερύνειας, ζωντανεύοντας την ιστορία του και ενώνοντας το σχοινί της ιστορίας των χρόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Κύπρου του τότε, με το σήμερα.
Η ανακάλυψη του αρχαίου ναυαγίου της Κερύνειας, και οι επιστημονικές μελέτες που ακολούθησαν και συνεχίζονται, άνοιξαν ένα σημαντικό παράθυρο στη μελέτη της αρχαίας ναυπηγικής και ναυσιπλοΐας.
Αρχίζοντας από την κατασκευή του, εκτός από το είδος του ξύλου (πεύκος …….) και τη χρονολογία της κατασκευής του (389 π.Χ.), γνωρίσαμε και την παραδοσιακή μέθοδο κατασκευής των σκαφών της εποχής εκείνης, «πρώτα μαδέρωμα» (……..), ότι δηλαδή οι αρχαίοι καραβομαραγκοί κατασκεύαζαν πρώτα το εξωτερικό μέρος, τα μαδέρια, και μετά το εσωτερικό, τους σκαρμούς, που αποτελούσαν το σκελετό του σκάφους, σε αντίθεση με τη μέθοδο που ακολουθούν σήμερα, «πρώτα σκαρμοί».
Αποδείχτηκε ακόμα ότι στα 8ο περίπου χρόνια ζωής και χρησιμοποίησης του, το σκάφος είχε επισκευαστεί 2 – 3 φορές, μια και διάφορα μέρη του, όπως αποδείχτηκε με τη μέθοδο άνθρακας 14, είχαν κατασκευαστεί από ξύλο διαφόρων ηλικιών.
Παρόλον ότι το φορτίο των 380 περίπου αμφορέων που μετέφερε ήταν βασικά ροδιακού τύπου, ανελκύστηκαν τελικά, σε μικρότερους αριθμούς, εφτά συνολικά τύποι αγγείων, που εξυπηρετούσαν τόσο τις εμπορικές δραστηριότητες του καραβιού, όσο και τις προσωπικές ανάγκες του τετραμελούς πληρώματος του. Στο ναυάγιο βρέθηκαν επίσης 4 πιάτα, 4 ποτήρια και 4 ξύλινα κουτάλια, 5 χάλκινα νομίσματα της εποχής του Δημήτριου του Πολιορκητή (306 π.Χ.), ίχνη από τρόφιμα (φακές, σύκα, σταφύλι, ελιές), ένα σιδερένιο κλειδί με 8 πλευρικά δόντια και μια σιδερένια σχάρα για ψήσιμο ή στέγνωμα στον ήλιο ψαριών και άλλων τροφίμων. Το γεγονός ότι στο κάτω εξωτερικό μέρος της γάστρας του σκά-φους βρέθηκαν σφηνωμένες αιχμές δοράτων, δημιούργησαν την υποψία για επίθεση πειρατών, ώς αιτία του ναυαγίου. Επικρατέστερη όμως άποψη είναι η μετατόπιση του φορτίου, λόγω θαλασσοταραχής.
Σήμερα, το καλύτερα διατηρημένο αρχαίο ναυάγιο του κόσμου (σώθηκε το 70%), βρίσκεται φυλακισμένο στο μουσείο του κατεχόμενου Κάστρου της Κερύνειας. Όσο κι αν οι κατακτητές στις αναφορές και ξεναγήσεις τους προσπαθούν να αλλοιώσουν την ιστορική αλήθεια της καταγωγής του, το αιχμάλωτο καράβι μας παραμένει αδιαμφισβήτητη μαρτυρία των ακατάλυτων από το χρόνο ή οποιουσδήποτε κατακτητές δεσμών της Κερύνειας με την Ελλάδα, σύμβολο επιστροφής των Κερυνειωτών στην αγαπημένη πόλη και επαρχία μας.
Αποσπάσματα από το βιβλίο «…..»
του Τάκη Νεοφύτου
Προέδρου του Πολιτιστικού Ιδρύματος
«Κερύνεια – Χρυσοκάβα»