Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ
Ο καθεδρικός ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, προστάτη και πολιούχου αγίου της Κερύνειας ήδη από τη βυζαντινή περίοδο, βρίσκεται στο βόρειο άκρο της οδού Ελευθερίας η οποία οδηγεί στην ακτή, δυτικά του μικρού λιμανιού της πόλης. Μετά την παραχώρηση ορισμένων προνομίων το 1856 από την Οθωμανική Αυτοκρατορία προς τους υπηκόους της, ο Χατζηγιαννάκης Πασαπόρτης από τη Θέρμια και ο Παπά Χαράλαμπος Οικονόμου άδραξαν την ευκαιρία και έλαβαν άδεια οικοδομής από τον Καϊμακάμη της Λευκωσίας για την ανέγερση του ναού. Πρωτομάστορας ήταν ο Μάστρε Θωμά από τον Καραβά και βοηθός ο γιός του Σταυρής, ξακουστός λιθοξόος.
Η εκκλησία κτίστηκε με την εθελοντική εργασία των Κερυνειωτών, είναι μονόκλιτη βασιλική, και το ψηλό και μνημειακό κωδωνοστάσιο της προστέθηκε το 1875. Σύμφωνα με την παράδοση, την πρώτη καμπάνα της εκκλησίας δώρισε ο Τούρκος με το όνομα Μουραπόντης, που έκανε τάμα στον Αρχάγγελο Μιχαήλ μετά από προτροπή του ιερέα, για να θεραπευτούν τα αυτιά του. Το περίτεχνο τέμπλο του ναού κατασκευάστηκε από τον Λουκά Ταλιαδώρο και ο δεσποτικός θρόνος, το προσκυνητάρι και ο άμβωνας είναι έργα του σημαντικού Κερυνειώτη ξυλογλύπτη Θρασύβουλου Μιχαηλίδη. Στην εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ λειτούργησε το πρώτο σχολείο με δάσκαλο τον Παπά Χαράλαμπο και τον Μυτιληναίο Δημήτριο Μιχαηλίδη.
Η εκκλησία είναι κτισμένη πάνω σε έναν από τους μεσαιωνικούς προμαχώνες της πόλης. Σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ έριξε ένα τμήμα του βράχου – και στο χώρο κτίστηκε ο ναός – μέσα στη θάλασσα που βρίσκεται απέναντι, συντρίβοντας το καράβι των Σαρακηνών που έρχονταν για επιδρομή στην περιοχή. Οι κάτοικοι την ονόμασαν «Πέτρα του Αρκάντζελου» και βρισκόταν ως ύφαλος μέσα στη θάλασσα, πενήντα μέτρα από την προκυμαία.
Μετά την βάρβαρη τουρκική εισβολή και κατοχή, ο ναός του Αρχαγγέλου Μιχαήλ έχει μετατραπεί σε μουσείο στο οποίο οι Τούρκοι κατακτητές συγκέντρωσαν εικόνες από άλλες εκκλησίες της μητροπολιτικής περιφέρειας Κερύνειας. Ως Δήμος Κερύνειας, θα μνημονεύουμε πάντα την Μητρόπολή μας μέχρι την ευλογημένη ημέρα που οι καμπάνες της πόλης μας θα σημάνουν την επιστροφή στη γη μας.
Βιβλιογραφία
Θεοφανώ Κυπρή, Η Κερύνεια στις μνήμες των εκτοπισμένων Ελλήνων κατοίκων της, Λαογραφικός Όμιλος Κερύνειας, Λευκωσία 2021, σσ. 166-167.
Αγνή Μ. Μιχαηλίδη, Κερύνεια. Η Παλιά Πολίχνη, χ.ε., Λευκωσία 2000, σσ. 90-94.
Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου (επιμέλεια), Οδοιπορικό στα Χριστιανικά Μνημεία της Μητροπολιτικής Περιφέρειας Κυρηνείας: άτλαντας μνημείων, Ιερά Μητρόπολις Κυρηνείας, Λευκωσία 2006, σσ. 257-259.
Χριστόδουλος Α. Χατζηχριστοδούλου, «Εικονοστάσια και φορητές εικόνες σε εκκλησίες της κατεχόμενης Κερύνειας», στο Χρύσανθος Χρυσάνθου (επιμέλεια), Κερύνεια. Με τη μνήμη εκείνων που διάβηκαν…, Ο Φιλελεύθερος, Λευκωσία 2012, σσ. 178-180.
